بابا طاهر عریان

بابا طاهر عريان از شاعران وعارفان اواسط قرن پنجم معاصر طغرل سلجوقي است وي از عرفا و اولياء جبال مي باشد كه در سير تكاملي عرفان نقش موثري داشته است. درباره زندگاني اين شاعر عارف اطلاعات دقيقي در دست نيست. تنها روايتها و داستانهايي از مقام علمي و عرفاني اين شاعر وجود دارد و گفته اند كه به اين دليل به او عريان مي گفتند چون از علايق دنيا دست كشيده بود و بابا لقبی بوده که به پیروان وارسته می‌داده‌اند و به خاطر سیر کامل او در طریقت زهد، و عشق به حقیقت و شیدایی او بوده است.

بعضي به دليل ملاقات بابا طاهر با طغرل سلجوقي تولدش را در اواخر قرن چهارم مي دانند. وي در دوران حكومت ديلميان مي زيسته است. تاريخ تولد و وفات باباطاهر مورد اختلاف است كه اين به دليل عزلت وگوشه گيري درويشانه او مي باشد. وي به احتمال قوي وطبق شواهد تاريخی بعد از سال ۴۵۰ هجری قمری در همدان وفات يافت وهمانجا دفن شده ومقبره او که در غرب شهر همدان بالای تپه مرتفعی مقابل بقعه امامزاده حارث بن علی واقع است همواره مورد توجه وزيارت صاحب دلان واهل معرفت حتی مردم عادی بوده است.

بابا طاهر عریان پیری وارسته و درویشی فروتن بود که دل به حقیقت بسته و صفای عشق به معبود را با خلوت دل در هم آمیخته بود. با دقت كردن در رباعيات او مي توان به برخي از احوال او پي برد. به عنوان مثال او در اين رباعي فرموده است:
نصيحت بشنو از پور فريدون كه شعله از تنور سرد نايو
متوجه مي شويم كه نام پدر او فريدون بوده است و همچنين گفته شده كه بابا طاهر فرزندي به نام فريدون داشته كه در زمان حيات او فوت شده كه در سوگواري او گفته:
فريدون عزيزم رفته از دست بوره كز نو فريدوني بسازيم
كه معناي آن اين است كه فريدون عزيزم از دست رفته و از خدا فرزندي ديگر بطلبيم

باباطاهر عریان از عرفا و اولیاء تصوف است که در سیر تکاملی عرفان و تصوف اسلامی نقش موثری داشته است. دکتر زرین کوب دلیل شروح فراوانی که بر دیوان و کلمات باباطاهر به رشته تحریر در آمده است را چنین بیان می کند:
وجود این شروح حاکی است از اهمیتی که باباطاهر در نزد صفویه بعد از قرن نهم داشته است. در واقع علاوه بر کلمات قصار که به اشارات مشهور بوده است، تالیف ۲۱ رساله دیگر را هم به او نسبت داده اند که از ماهیت و وجود آنها اطلاع موثقی در دست نیست.

نكته ديگر از زندگاني بابا طاهر اين است كه او روزها را بيشتر در كوه و بيابان مي گذرانده و شبها را به عبادت و رياضت مشغول بوده است. او‌ در طول‌ زندگی‌ خود به شیوه عارفان، در انزوا و عزلت‌ بود و همین‌ گمنامی‌ و گوشه‌ گیری‌ سبب‌ شده‌ که‌ اطلاعات‌ زیادی‌ از تاریخ‌ تولد و وفات‌ وی‌ باقی‌ نماند.