پيشينه درفش یا اختر کاویانی

درفش کاویانی، درفش کاویان، درفش کابیان، درفش کافیان، درفش کاوان، اختر کاویانی، درفش جمشيد، درفش فريدون، درفش اسطوره‌ای ایران از عهد قدیم تا پایان ساسانیان که به گفتهٔ مورخین اسلامی هزار هزار (یک میلیون، - يا حتی دو ميليون - طبري، ج۱، ص؛ ۲۳۳۷ ابن اثير، ج۲، ص۴۸۲) سکهٔ طلا ارزش داشته‌است.

نخستين اشاره به درفش کاویانی در اساطیر ایران، به قیام کاوه آهنگر علیه ظلم و ستم آژی‌دهاک (ضحاک) برمی‌گردد.
در آن هنگام کاوه براي آن که مردم را عليه ضحاک بشوراند، پيش بند چرمي خود را بر سر چوبي کرد و آن را بالا گرفت تا مردم گرد او جمع شدند. سپس کاخ فرمانرواي خونخوار را در هم کوبيد و فريدون را بر تخت شاهي نشانيد.
فريدون نيز پس از آنکه فرمان داد تا پاره چرم پيش بند کاوه را با ديباهاي زرد و سرخ و بنفش آراستند و دُر و گوهر به آن افزودند، آن را درفش شاهي خواند و بدين سان "درفش کاويان" پديد آمد.
درفش کاویان، بالاترین نشان دوره ساسانی و نشان جمشید و نشان فریدون نیز نامیده می‌شد و از پوست پلنگ ساخته شده بود و هر پادشاهی به قدرت میرسید، گوهری به آن می‌افزود، بگونه‌ای که درفش کاویان در شب نیز می‌درخشید.


به استناد تاريخ تا پيش از حمله اعراب به ايران، بويژه در زمان ساسانيان و هخامنشيان پرچم ملي و نظامي ايران را درفش کاويان مي گفتند.
در متون اوستایی و نوشته‌های بجا مانده از دوران هخامنشی، سلوکی و اشکانی اشاره مستقیمی به درفش کاویانی نشده‌است، اما چند تن از دانشمندان معتقد بوده‌اند كه اين پرچم در بخش آسيب ديده‌ي موزاييك‌ اسكندر در پمپي (Pompeii) كه موضوع آن چيرگي اسكندر بر داريوش سوم در جنگ ايسوس است، ترسيم شده است.
گزنفون (-۱،۱۰،۱۲- Anabasis) اشاره كرده است كه پرچم هخامنشيان، عقابي طلايي نقش شده بر سپري بود كه بر بالاي نيزه‌اي حمل مي‌شد.
محمدبن جرير طبري در الامم و الملوک، و ابولحسن مسعودي در مروج اهب مينويسند: درفش کاويان از پوست پلنگ درست شده، به درازاي دوازده ارش (هر ارش ۶۰ سانتي متر)، که تقريباٌ پنج متر عرض و هفت متر طول ميشود.
خوارزمي منابعي را ذكر كرده كه به موجب آن‌ها، درفش ياد شده، از پوست خرس يا شير بود (مفاتيح العلوم، ص ۱۱۵؛ بسنجيد با: مقدسي، البدء و التاريخ، ج۳، ص ۱۴۲: پوست بز يا شير).
ابن خلدون در (المقدمه، ج۳، ص۹-۱۶۸) گزارش می‌کند که درفش کاویانی، مربعي سحرآميز داشت كه داخل آن با يك‌صد رشته‌ي طلايي بافته شده بود، بدين باور كه سپاه حامل پرچمي با چنين مربعي، هرگز در جنگ شكست نمي‌خورد.

برپايه‌ي گزارش شاهنامه و طبري (ج۱، ص۶۰۹) هنگامي كه سپاه فراخوانده و آماده‌ي نبرد مي‌شد، درفش كاويان را پنج موبد از محل نگهد‌اري‌اش بيرون مي‌آوردند، و در حين لشكركشي، شاه يا فرمانده سپاه آن را حمل مي‌كرد. از اين پرچم بيش‌تر با صفات «همايون» و «خجسته» ياد شده است که در نبردها، درفش كاويان براي نيروبخشي و روحيه‌دهي به سربازان به كار برده مي شد‌.
طبري در تاریخ طبري مینویسد که در جنگ قادسیه عمربن خطاب درفش کاویانی را از ایرانیان به تاراج گرفت و دیگر تازیان آنرا به سی هزار درهم خریدند تا پاره پاره کنند و به فروش برسانند.
فضل الله حسيني قزويني در کتاب المعجم، و به نوشته تاریخ بلعمی: در جنگ قادسیه درفش کاویان همراه با فرش مشهور "بهارستان" به دست اعراب افتاد و چون آن را نزد عمر بن خطاب، خلیفه مسلمانان بردند، وی از گوهرها، درها و جواهراتی که به درفش آویخته شده بود، دچار شگفتی شد و دستور داد تا گوهرهای آنرا برداشته و پوست آنرا بسوزانند.