گردونه مهر یا صلیب شکسته

پرشین خاک

پرشین خاک

صليب يا چليپای شکسته يک نشانه آريايي است. در ايران و هند پيشينه دارد و به احتمال بسيار قوي از ايران بر اثر ارتباط و رفت و آمد هاي سياسي، اقتصادي و نظامي دوران باستان به يونان رفته است.

آثار بسياري با اين علامت در ايران کشف شده است بطور مثال اين نگاره بر دهانه پاره اي از خمره‌هاي سفالين که مرده‌ها را در آن دفن مي‌کرده‌اند ديده شده است. وضع اين خمره ها نشان مي‌دهد که آنها را به شيوه‌اي در دامنه تپه و کوهها در خاک مي‌گذارده‌اند که معمولا در دامنه تپه يا کوهستان رودخانه اي روان بوده و دهانه خمره رو به خورشيد است که نمونه هاي آن تقريبا در ۵۰۰ متري آثار تاريخي طاق بستان در کرمانشاه ديده شده است. کيفيت اين گورستان نشان مي دهد که مربوط به دوره مهرپرستي مي‌باشد.

مناره باغ قوشخانه اصفهان با صليب هاي مجوفي که در صليب هاي شکسته ادغام شده اند تزيين شده است. اين نقش برروي پارچه دوران اشکاني که از کوزه‌هاي خمره‌اي به دست آمده و همچنين برروي بسياري از سفال هاي کشف شده حک شده است.


چلیپا، نگاره اى است بسیار کهنسال و چون نزد پیشینیان گونه اى نماد نیروهاى نهفته در طبیعت و نیروهاى آسمانى به شمار آمده در بیشتر سرزمین ها که تمدن هاى باستانى را در بستر خود پرورش داده است یافت مى شود. پیشینیه آن را در ایران تا هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح (۷۰۰۰ سال پیش) در دست داریم!

نماد چلیپا به اینگونه: نخستین بار در سرزمین خوزستان یافت شده و زمان آن نیز به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح مى رسد و آشکار مى سازد که ریشه اى کهن در ایران زمین دارد.


میان «چلیپا» و «چلیپاى شکسته» - با نگاره ای که «صلیب یا دار» است، تفاوت وجود دارد. دو نگاره نخست ریشه در پیش از تاریخ دارند، اما صلیب یا دار مربوط به دورانهاى نزدیک به اکنون هستند. در نگاره که رومیان با آن آدمیان را به چهارمیخ مى کشیدند، تنها دو پهلو برابر است.

---

در آیین مهر این نشان را گردونه مهر می‌نامند .برخی می‌پندارند چهار پره آن آمیزش چهار عنصر اصلی آّب، باد، خاک، آتش را می‌رساند. برخی دیگر آن را ساده شده شکل خورشید و درخشش پرتو‌های آن می‌دانند.

صلیب شکسته یا سواستیکا یا گردونه مهر یک چلیپا با شاخه‌های ۹۰ درجه به سمت راست یا چپ است. که معمولاً با جهت افقی یا گوشه‌هایی با زاویه ۴۵ درجه می‌باشد. در شکل هندی نقطه‌هایی در هر ربع آن قرار می‌دهند.

واژه سواستیکا swastika از سانسکریت می‌باشد و آمیزه‌ای از «سو = خوب و خوش» + «استيكا = است و هست و هستي»، می‌باشد؛ یعنی، «خوش بختی و نشان خوشبختی». در ایران باستان چنین نشانه‌ای را «گردونه مهر» می‌گفته‌اند.


سواستیکا در تمام هنرها و طراحی‌های تاریخ بشری پدیدار می‌باشد، نشان بسیاری از چیزها، همچون خوش اقبالی، خورشید، برهما یا هندوها بود. در روزگار باستان، صلیب شکسته در بین سومری‌ها، سلت‌ها و یونانی‌ها استفاده می‌شد.

در غرب، سواستیکا عموماً با نام صلیب شکسته و به عنوان نماد نازیسم شناخته می‌شود (به خاطر آنکه به عنوان نشان حزب ملی کارگران سوسیالیست آلمان به‌کار می‌رفت). پس از جنگ جهانی دوم، این نماد چهره مشهوری در غرب پیدا کرده‌است.

نشان سواستیکا جزئی از میراث فرهنگی اقوام آریایی است که از هزاران سال پیش به کار می‌رفته‌است. نشانه‌هایی از آن در تروی و ایران پیدا شده‌است.نمونه‌ای از آن گردن بندی بسیار زیبا می‌باشد که در شمال ایران یافت شده‌است.

منبع:
كتاب: نشان راز آميز، گردونه خورشید یا گردونه مهر
نوشته: نصرت الله بختورتاش

---

مهر پرستی و تقدس عدد هفت

قداست اعداد در بیشتر ادیان کهن به چشم میخورد. در میترائیسم عدد هفت مقدس است.
هفت طبقه زمین، هفت مقام، هفت سیاره و در معبد : هفت طاقچه، هفت در، و ... در مهر پرستی، رسیدن به مقام بالا دارای مراسم و شرایطی بود و برای این کار، فرد باید فنون جادوگری را میدانست : ستاره شناسی، رمل و اسطرلاب، طالع بینی، طب، و ...

درجات هفتگانه مهرپرستی عبارت بود از:
1- کلاغ: منسوب به عطارد (تیر یا مرکوری) . نماد : هوا و باد
2- همسر: منسوب به زهره (ناهید یا ونوس) . نماد : آب
3- سرباز: منسوب به مریخ (بهرام یا مراس) . نماد : خاک
4- شیر: منسوب به مشتری (هرمز یا ژوپیتر) . نماد : آتش
5- پارسا: (پارسی) . منسوب به قمر ( ماه)
6- پیک خورشید: منسوب به مهرپیما (ستاره صبح) ، هلیوس سل
7- پیر مرشد: منسوب به زحل کیوان یا ساتورن)

جوانان تازه وارد، به پیشگاه میترا معرفی میشدند و آنگاه در این مجلس به مقام نخست از مقامات هفتگانه دست می یافتند و جزو کارگران و خدمتگذاران به حساب می آمدند. ناگفته نماند که هر یک از این مقامات دارای وظایف خاصی بودند.

مثلا مقام کلاغ، مستلزم نوشیدن شراب (هوم) و نواختن سرود مقامات بود.
مقام همسر، فقط از آن مردان بود، زیرا زنان حق شرکت در این مراسم را نداشتند. همسران، دارای روبند یا چارقد بودند که علامت مشعل یا چراغ است. این علامت مبین فروغ نوین است که با میترا، خدای روشنایی رابطه دارد.

مقام سرباز، یعنی پس از درک اسرار، ورود به صف سپاهیان خدا است. لباس سربازی به رنگ قهوه ای است.
مقام شیر، جامه ارغوانی رنگ به تن دارد و کفگیری در دست دارد که آتش را جابجا میکند .
پارسا، علامت مشخصه ای داشت و آن جامه ای به رنگ خاکستری بود.
پیک خورشید، جامه ای سرخ رنگ، کمربند زرد یا دوگوی آبی داشت.
پیر مرشد، عالی ترین مقام و منصب در آئین میترا و نماینده وی در زمین است. علامت مخصوص او حلقه و عصا بود .

منبع: تخت جمشید
تقدس عدد هفت

---