نگاره فروهر نماد ملی ایران باستان و نماد دین زرتشتی

نیاکان خردمند و فرهیخته ما، از چند هزار سال پیش، چنین دریافته بودند که تن انسان زنده، پنج نیرو (گوهر)، به هم پیوسته و در هم آمیخته اند، و پویندگی و بالندگی انسان، از کوشش و جوشش آنها است. این پنج نیرو، بنا به نوشته های اوستا چنین هستند: جان، وجدان، دریافت (ادراک)، روان و فروهر.

روان سرچشمه و علت همه رفتارهای انسان است. بنا به قانون راستی (که هنجار هستی است) بازتاب اندیشه و گفتار و کردار انسان، از طریق وجدان، به روان باز می گردد. به بیان دیگر، روان انسان با گرایش آزادانه به نیکی یا بدی، موجب شادی یا پریشانی وجدان می شود و وجدان که همواره با روان همراه و هم پیوند است بر خوشی و ناخوشی روان اثر می گذارد و بدین گونه، روان انسان، بهشت (بهترین حالت) یا دوزخ (بدترین حالت) را برای خود می آفریند.

واژه فروهر در زبان اوستایی فْـرَوَشی «fravashi»، در زبان پارسی هخامنشی فْـرَوَتی «fravati»، و در زبان پهلوی فْـرَوَهْـر «fravahr» خوانده می‌شود.

فروهر از دو واژه ی «فره» به معنی جلو، پیش ؛ و «وهر» یا ورتی به معنی برنده و کشنده درست شده است و شاید بتوان گفت از نظر زندگی، فروهر بزرگترین و باارزش ترین جزء وجود انسان است، چون پرتوی از هستی بی پایان اهورامزداست که انسان را به سوی رسایی رهنما می شود و وظیفه ی پیش بری و فرابری، برای انسان به برترین پایه ی هستی را داراست. و پس از مرگ با همان پاکی و درستی به اصل خود «اهورامزدا» می پیوندد.

نگاره فروهر گذشته ی چندین هزارساله داشته و شبیه آن در جاهای دیگر و نزد قوم های دیگری دیده شده است ولی شکل کنونی آن در کتیبه های هخامنشی بالای سر پادشاهان دیده می شود. نگاره فروهر در فرهنگ ایرانی نشانه دو نماد میهنی و دینی است.


نماد میهنی
از دوران پادشاهی مادها و سپس شاهنشاهی هخامنشیان نگاره فروهر نشانه نماد میهنی بوده و آدمی را در پیکره و سیمای شاهین تیز چنگ و بلند پروازی نشان می‌دهد که آنرا نماد توانایی، سر بلندی و فر و شکوه می‌دانستند و پرچم‌های خود را به نما و سیمای شاهین می‌آراستند.

نماد دین زرتشتی
ایرانیان پیرو اشو زرتشت برای این نیروی مینوی که بن مایه آن جنبش و پیشرفت بسوی رسایی، فرامایگی و والایی است، هیچ پیکره‌ای را بهتر و شایسته تر از شاهین نیافتند.

آنچه که در گذشته نشانه فر و شکوه و سر بلندی بود و انگیزه ملی و میهنی داشت با اندک دگرگونی در سر و پای شاهین به سیمای کنونی در آوردند، تا هم بن‌مایه مینوی را نشان دهد و هم نمودار سر بلندی و سر فرازی ایرانیان باشد. در نگاره فروهر دو نیروی همیستار (مخالف) «سپنتامینو» (نشانه خوبی) و«انگره مینو» (نشانه بدی) نمایان است و آدمی رو به سپنتا مینو دارد و بسوی او میرود به انگره مینو پشت کرده‌است .



ویژگی های نگاره فروهر

۱- چهره فروهر همانند آدمي است، از اين رو گوياي پيوستگي با آدمي است. سیمای پیر و نورانی نگاره یادآور آن است که برای پرواز به سوی رسایی و جاودانگی، بهره گیری از راهنمایی استادان پارسا و پیران خردمند، ضرورت دارد.
۲- يک دست فروهر کمي به سوي بالا و در راستاي سپنتا مينو اشاره دارد که نشان دهنده سپاس و ستايش اهورمزدا و نشان آن است که آرمان و هدف انسان (والايي و راستي و درستي) باید پویش و پرواز به جلو و بالا باشد.
۳- در دست ديگر حلقه اي دارد که نشانه، وفاداري به پيمان است که انسان در بدو خلقت خود، با «هستی بخش بزرگ دانا» بسته است، و آن مبارزه پیگیر و خستگی ناپذیر با ناراستی، برای نیرو بخشیدن به فروزه راستی، در جهان است.
۴- يک حلقه در ميانه بالاتنه و دور کمر فروهر وجود دارد اين نشان جان و روان جاودان است که نه آغاز و نه پاياني دارد. انسان وظیفه دارد از بند وابستگی های دروغین در این جهان، در گذرد تا شایستگی و توانایی پرواز به سرچشمه خورشید حقیقت را بیابد.
۵- دو رشته آویخته به چنبر میانی بدن فروهر، در کنار بخش پاييني تنه، نماد سپنتامينو و انگره مينو هستند، که يکي در پيش پاي و ديگري در پس آن است. و اين رشته ها هر يک در تلاش هستند که آدمي را بسوي خود بکشند ؛ اين نشانه آنست که آدمي بايد به سوي سپنتا مينو (خوبي) پيش رود و به انگره مينو (بدي) پشت نمايد.
۶- دو بال در پهلو ها که هر کدام سه پر دارند اين سه پر نشانه سه نماد انديشه نيک، گفتارنيک، و کردارنيک که همزمان انگيزه پرواز و پيشرفت است.

و نیز گویند: اندام زیرین نگاره فروهر که سه بخش دارد ؛ نشانه آن است که انسان، در میدان مبارزه نیکی و بدی، باید اندیشه و گفتار و کردار بد را رها سازد تا زمینه رشد و بالندگی نیکی ها، در اندیشه او، فراهم گردد.

طرح ساخت جزيره مصنوعي به شكل نماد فروهر در خليج فارس

طرح ساخت جزيره مصنوعي به شكل نماد فروهر در خليج فارس در حال تكميل است و مجوزهاي اوليه و موافقت اصولي اين پروژه نيز دريافت شده است. اين جزيره با مساحتي بالغ بر ۶ ميليون و دويست هزار متر مربع در محدوده اي به ابعاد ۳ در ۵ كيلومتر، روبروي حاشيه ي بندر تاريخي سيراف در استان بوشهر ساخته خواهد شد.

اين جزيره شامل منطقه مسكوني، هتل، دانشگاه، پارك انرژي خورشيدي، زمين ورزش، فرهنگسراي بزرگ ملل و گفتگوي تمدن ها، رصدخانه عمومي و ... خواهد بود. همچنين مجوزهاي اوليه اجراي اين پروژه نيز دريافت شده است.

دكتر اسفنديار اختياري نماينده ايرانيان زرتشتي كه عضو تيم مديريت اين پروژه است ضمن اعلام اين خبر افزود، در آينده اي نزديك طرح اين پروژه كه توسط بيش از ۶۰ كارشناس در حال آماده شدن است، در نشستهايي تخصصي براي آخرين بار بررسي خواهد شد تا شاهد اجراي يك پروژه كم نظير باشيم.

اين جزيره مصنوعي در كناره ي منطقه ي پارس جنوبي و در حاشيه ي بندر تاريخي سيراف ساخته خواهد شد. سیراف یکی از شهرهای قدیمی استان بوشهر است. بازمانده‌های آن در نزدیکی بندر طاهری فعلی دیده می‌شود، زمانی از بندرهای اصلی ایران و خاورمیانه و محل پهلوگیری کشتی‌های بزرگ بود. ولی طی یک زلزله و سونامی حاصله از آن در بهار سال ۳۹۸ قمري قسمت عمده این بندر پر رونق به زیر آب رفته و فقط مسجد
.جامع سیراف و قلعه نصوری و دخمه و بازار از آن باقیمانده است

رشید شهرت
۱۵ فروردين ۱۳۸۸